به نقل از «همشهری آنلاین»

ایران در حال بررسی چگونگی حضور در قاره جنوبگان است

تاریخ انتشار: ۲۱ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۹۲۷۸۹۰

همشهری آنلاین_ الهام مصدقی راد : وقتی ارنست شکلتون ،دریانورد بریتانیایی پیام یک کلمه ای چرچیل یعنی « به پیش » را دریافت کرد و از ادامه مسیر دریایی اش به سمت جنوبگان مطمئن شد ، تنها چند روز به آغاز جنگ جهانی اول و حضور دولت انگلستان در جنگ مانده بود. چرچیل نخست وزیر انگلستان که در آن زمان نماینده دولت در نیروی دریایی بود در یکی از بحرانی ترین شرایط اقتصادی ، سیاسی ،اجتماعی و تاریخی انگلستان ، جنگ جهانی ، این پیام را برای شکلتون ارسال کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شاید در آن زمان رسیدن به قاره جنوبگان و کشف ابعاد تازه ای از آن دلیل اصلی دولت ها و دریانوردانشان برای سفری سخت به این قاره بود اما در قرن حاضر ، انجام فعالیت های گسترده تحقیقاتی و به رخ کشیدن قدرت علمی و توان دریایی دلیل کشورها برای حضور در قطب جنوب است. هم اکنون ۳۰ کشور دنیا در جنوبگان پایگاه داشته و در حوزه های اقیانوس شناسی، تغییر اقلیم، اخترشناسی ، هواشناسی و... فعالیت می کنند.

طرح حضور ایران در جنوبگان در سال ۱۳۸۷ توسط پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی به وزارت علوم ارائه شد که نیازمند ارائه در هیات دولت و تصویب بود اما ادامه نیافت و در حد یک طرح باقی ماند.

مهرماه گذشته اما امیر دریادار شهرام ایرانی ،فرمانده نیروی دریایی ارتش ، از تاکید مقام معظم رهبری برای ایجاد پایگاه دائمی در جنوبگان خبر داد. رفتن به جنوبگان و ایجاد پایگاه و انجام فعالیت های تحقیقاتی به جز پیش نیازهای سخت افزاری و بهره مندی از کشتی یخ شکن و اقیانوس پیما که ارتش و نیروی دریایی ان را دنبال می کنند ،نیازمند مطالعه و بررسی های علمی است که مسوولیت آن را پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی ، وابسته به وزارت علوم به عهده دارد و هفته گذشته دومین نشست علمی تخصصی به منظور تشریح فعالیت های انجام شده و پیش رو برای حضور در جنوبگان، در این مرکز برگزار شد. تایید توانمندی ایران و پیشبرد سریعتر اقدامات و فعالیت ها برای حضور پرقدرت علمی در جنوبگان ، نقطه مشترک سخنرانی ها بود.

مرتضی توکلی ، رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی : ایران از چرایی حضور در این منطقه عبور کرده و اکنون در مسیر چگونگی تحقیقات میدانی و غیر میدانی جنوبگان است و در این راه نیازمند شناخت بیشتر است. بهره مندی از تجربیات افرادی که به جنوبگان سفر کرده اند یکی از راه های این شناخت است و وزارت علوم نیز از تحقیقات دانشگاه ها و پژوهشگران در این زمینه حمایت خواهد کرد.

میرعلیرضا مهنا، کوهنورد و گردشگر ایرانی ساکن فرانسه که سال ۲۰۱۷ درقاره جنوبگان حضور یافته است : اولین پایگاه های ایجاد شده در جنوبگان برای شکار نهنگ و به دست اوردن روغن نهنگ ،به عنوان کالایی مهم پیش از نفت ، بوده گفت حضور گردشگران ایرانی در سالهای اخیر در قطب شمال و جنوب بسیار زیاد شده اما در میان انان جای متخصصان و مکتشفین ایران برای انجام تحقیقات خالی است. ایران با توجه به وسعت و توان آکادمیکش باید سالها پیش به این نقطه سفر میکرد و اکنون نیز این مهم نیازمند حمایت ملی، تلاش و بودجه است.

حسین فرجامی ، رییس مرکز ملی تحقیقات جنوبگان : ما چیزی از کشورهای همسایه همچون ترکیه که در قاره جنوبگان حضور یافته اند ،کم نداریم و تا شانس حضور داریم باید سریعتر اقدام کنیم. امیدوارم به زودی ایران بتواند اولین گزارش خود از پایگاهش در قاره جنوبگان ارایه دهد.

بهزاد لایقی ،دبیر شورای عالی اقیانوس شناسی کشور: حضور در جنوبگان نیازمند تدوین برنامه اجرایی و همچنین مشارکت سازمان های مربوط در برنامه توسعه دریا پایه کشور است که بخشی از لین فعالیت ها را شورای عالی اقیانوس شناسی کشور پیش میبرد. از سازمان های مرتبط خواسته شده برای ایجاد پایگاه تحقیقاتی در جنوبگان طرح ارایه دهند. حضور ایران در معاهده جنوبگان نیز میتواند فرصت ارزشمندی برای کشورمان در این عرصه فراهم کند.

فرید آموزگار ، متخصص فناوری های فضایی و بازنشسته ناسا: باید به مردم آموخت که اگر به مسائل علمی نپردازید، انقلاب صنعتی نخواهید داشت. اهمیت جنوبگان تا این حد است که ناسا برای اکتشاف سیاره ها ابتدا سراغ جنوبگان میرود و بحرانی شدن مسایل اقلیمی که موضوع پیچیده ایست توجه به اقیانوس ها و جنوبگان را بیشتر می‌کند.

چرا جنوبگان مهم است

جنوبگان ،زیستگاه پنگوئن ها ، قاره ای بزرگتر از اروپاست و ۱۴ میلیون و ۶۰۰ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد و قطب جنوب بخشی از این قاره محسوب می‌شود.

حدود ۱۰۰ پایگاه دائمی و فصلی متعلق به ۳۰ کشور دنیا هم اکنون در جنوبگان قرار داشته و مشغول فعالیت های مختلف پژوهشی در حوزه های اقیانوس شناسی، مطالعات تغییر اقلیم،هوا شناسی ، اتمسفر و... هستند.

ذغال سنگ ، اهن ، اورانیوم ، طلا ، نفت و... از جمله منابع معدنی مهم در جنوبگان است و یکی از عواملی است که کشورهای دنیا را مجذوب خودش کرده است.

از میان کشورهای نزدیک و همسایه ایران، هند و پاکستان در این قاره حضور دارند و ترکیه، امارات و عربستان نیز در حال برنامه ریزی برای ایجاد پایگاه هستند.

۱۰ درصد خشکی های زمین و ۷۰ درصد آب شیرین دنیا در جنوبگان قرار دارد.

جنوبگان سکنه بومی ندارد.

بیشتر بخوانید :

جنوبگان؛ منطقه‌ای بکر برای توسعه علمی | کشتی یخ‌شکن چگونه کار می‌کند؟

اسرار یخ‌های جنوبگان فاش می‌شود | کشتی یخ‌شکن دیوید اتنبرو و گلایدرهای زیرآبی در راه قطب جنوب احداث پایگاه دائمی ایران در قطب جنوب | ما در این منطقه ملکیت داریم

کد خبر 837121 برچسب‌ها خبر مهم آب و هوا - اقلیم دفاع - نیروی دریایی محیط زیست جهان وزارت علوم تحقیقات و فناوری قطب جنوب

منبع: همشهری آنلاین

کلیدواژه: خبر مهم آب و هوا اقلیم دفاع نیروی دریایی محیط زیست جهان وزارت علوم تحقیقات و فناوری قطب جنوب اقیانوس شناسی قاره جنوبگان ایجاد پایگاه نیروی دریایی وزارت علوم فعالیت ها قطب جنوب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۲۷۸۹۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چرا کاربست‌های پژوهشی در جامعۀ ایران زمینه زدوده هستند؟

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، بومی‌سازی نظریه‌های جامعه‌شناسی از مباحث چالش‌زا و مهم در قلمرو رشته علوم انسانی، به‌ویژه جامعه شناسی است.

سیدحسین نبوی (استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی) در مقاله‌ای به عنوان «بومی نبودن نظریه‌های غربی و مدرن‌نبودن تفکرات اجتماعی ایرانی و اسلامی» به این موضوع می‌پردازد که در میدان مطالعات جامعه‌شناسی کشور ما با مسأله و چالشی به نام مفاهیم و نظریه‌هایی که برساختۀ پژوهشگران و جامعه‌شناسان بومی نیست مواجه‌ایم و این وضعیت، آنقدر عادی و طبیعی شده است که مسأله‌بودن آن را درنمی‌یابیم.

* تعریف زمینه در نظریه‌های جامعه‌شناختی 

به زعم این پژوهشگر یکی از نکاتی که باعث می‌شود نظریه‌ها در پژوهش شکل حادتری به خود بگیرد آن نامشخص بودن و ابهام بر سر تعریف و مصداق زمینه است. آیا منظور از زمینه همان جامعه و فرهنگ بومی ایران است یا نظریه‌های جامعه‌شناختی غربی؟ اگر جامعە بومی زمینه محسوب می‌شود، نظریه‌های جامعه‌شناسی برای کاربست‌های پژوهشی در جامعۀ ایران زمینه‌ زدوده هستند.

زمینه‌مند بودن یا زمینه‌زدوده بودن نظریه‌ها، بسته به مصداق و تعریف زمینه معنا پیدا می‌کند

این استاد جامعه‌شناسی در ادامه می‌نویسد؛ اگر نظریه‌ها و تبیین‌های تئوریک جامعه‌شناختی زمینه در نظر گرفته شوند، افکار، ایده‌ها و اندیشه‌های فلسفی و ادبی، خارج از زمینه خواهند بود؛ بنابراین زمینه‌مند بودن یا زمینه‌زدوده بودن نظریه‌ها، بسته به مصداق و تعریف زمینه معنا پیدا می‌کند. اما به نظر می‌رسد اگر زمینه همان جامعه و فرهنگ ایران در نظر گرفته شود بیشتر کافی به مقصود باشد و در اینجا نیز تقریباً همین تلقی، در نظر گرفته شده است.

* کاربست غیرانتقادی نظریه‌های جامعه‌شناسی غربی

این پژوهشگر توضیح می‌دهد که در اثر کثرت استعمال و فراوانی کاربست مفاهیم و نظریه‌های برآمده از جوامع غربی، پژوهشگر بومی رفته رفته دچار خطای شناختی می‌شود.

به نظر وی می‌رسد که تبیین‌های حاصل آمده از نظریۀ جامعه‌شناسان مشهور غربی مثلا دورکیم، وبر، مارکس، زیمل، پارسونز، هابرماس، فوکو، گیدنز و... تفاوت‌های ناشی از تاریخ، فرهنگ، طبیعت، سیاست و اقتصاد متفاوت دو نوع جامعه را لحاظ می‌کند و یا اساساً تفاوت دو نوع جامعه آنقدر حائز اهمیت یا تعیین کننده نیستند و در شیوه پوزیتیویستی و علمی پژوهش، تفاوت‌های کیفی دو نوع جامعه محلی از اعراب ندارند و ازاین‌رو نظریه‌های جامعه‌شناسی مدرن، مسائل گوناگون جامعۀ ایران را به طور دقیق و معتبر توضیح می‌دهند و جای نگرانی ندارد.

در اثر کثرت استعمال و فراوانی کاربست مفاهیم و نظریه‌های برآمده از جوامع غربی، پژوهشگر بومی رفته رفته دچار خطای شناختی می‌شود

نبوی ادامه می‌دهد که با عینک نظریه‌های غربی؛ مسائل جامعۀ ما دیده نمی‌شوند، بلکه مسائلی که خاص جامعۀ غربی است و نظریه‌پرداز برای همان مسأله اقدام به برساخت نظریه کرده، مطابق با نظریه‌های مدرن، دیده می‌شوند. به نظر می‌رسد حجم مسائل کشف و صید نشده، بسیار بسیار فراوان‌تر باشند، مسائلی که خاص جامعۀ ایران هستند و نظریه‌های غربی، امکان دست یافتن به آنها را برای پژوهشگران بومی فراهم نمی‌سازند.

*تفاوت جامعه ایرانی با جوامع غربی 

نبوی در این مقاله می‌نویسد: نه‌تنها با دیدگاه هرمنوتیکی، بلکه با دیدگاه پوزیتیویستی نیز قابل اثبات است که جامعۀ ایرانی با جوامع غربی تفاوت‌های ژرف و بارزی دارد و جغرافیا و طبیعت متفاوت در ایران، سبب شکل‌گیری تاریخی متفاوت، اقوامی متفاوت، دین و فرهنگی متفاوت، توزیع قدرت و توزیع ثروتی متفاوت، احساساتی متفاوت، عقلانیتی متفاوت، فلسفه و علم و هنری متفاوت، و ازاین‌رو باعث کنش‌های فردی و جمعی متفاوتی در جامعۀ ایران شده است.

این پژوهش بیان می‌کند که  نظریۀ جامعه‌شناسی به‌عنوان ابزاری علمی که در جامعه‌ای متفاوت با ایران پدید آمده و شکل گرفته و در واقع توسط نظریه‌پرداز با امکانات محدود علمی به‌ویژه معلومات محدود درباره جامعۀ ایران برساخته شده است، توانایی کمی را دارد که این همه تفاوت‌های عمیق را در نظریۀ خود لحاظ کند.

به زعم این پژوهشگر لازم است که در عین قدرشناسی از قابلیت‌ها و توانایی‌های نظریه‌های مدرن جامعه‌شناختی، با نگاهی انتقادی به کاستی‌های آنها در ارتباط با مسائل خاص جامعۀ ایران، توجه نمود و همانند برخی جامعه‌شناسان که دست به بازسازی مارکسیسم یا دیگر نظریه‌ها زدند، به بازسازی یا برساخت نظریه با هدف کاربست برای مسائل بومی پرداخت.

*  پارادایم مسلّط در اجتماعات علمی

نبوی در ادامه این پژوهش توضیح می‌دهد که آن چه در جامعە علمی و پژوهشی ایران روی می‌دهد بیشتر از آن که دست یافتن به تبیین جدیدتری باشد، گنجاندن رویداد‌ها و امر واقعه‌ها در قالب‌های ازپیش طراحی شده مفاهیم و نظریه‌های رسمیت یافتە غربی است. غافل از آن که رویداد‌ها و واقعیت‌های جامعە ایرانی احتمالا تبیین دیگری را اقتضاء می‌کند و پژوهشگر و جامعه‌شناس به نقد و بازاندیشی مفاهیم موجود و نظریۀ موجود اقدام نمی‌کند.

این پژوهش به این مهم اشاره می‌کند که کوهن تحت عنوان پارادایم مسلّط توضیح می‌دهد، در اجتماعات علمی جوامع غربی هم صدق می‌کند؛ بنابراین، لازم می‌آید که پژوهشگران و جامعه‌شناسان و به‌ویژه صاحب‌نظران و نظریه‌شناسان و روشنفکران، بخشی از تلاش‌های فکری خود را معطوف به نقد مفاهیم و نظریه‌های رایج و بازآفرینی نظریه‌های بدیع برای تبیین‌های کا‌رآمدتر مسائل بومی نمایند.

* شکل‌گیری جنبش‌های اجتماعی

دلایل و استدلال‌هایی که جنبش‌های اجتماعی برای خود دارند، به تدریج مرام و ایدئولوژی آنها را شکل می‌دهد

به زعم نبوی جامعۀ ایران در طول تاریخ، از پیش از اسلام تاکنون، همواره جامعه‌ای دینی بوده است. شاید به دلیل ایالتی بودن سلسله‌های پادشاهی و سلطۀ فرهنگ ایلاتی توزیع انحصاری قدرت وجود داشته و توزیع انحصاری قدرت به نوبۀ خود، سبب شکل‌گیری جنبش‌هایی برای رفع ظلم و ستم می‌شده است.

این پژوهشگر می‌نویسد دلایل و استدلال‌هایی که جنبش‌های اجتماعی برای خود داشتند، به تدریج مرام و ایدئولوژی آنها را شکل می‌دهد و این مرام‌ها، چه درصورت موفقیت جنبش‌ها و چه درصورت شکست، گاهی رفته رفته مبدل به باور و عقیده دینی و معنوی می‌گردید.

این استاد جامعه‌شناسی در ادامه می‌نویسد؛ مطابق با همین سازوکار، در طول تاریخ فِرَق متعددی در جامعۀ ایران و به مقیاس وسیع‌تر در جوامع اسلامی شکل گرفته‌اند. جامعۀ ایران با چنین سابقۀ نیرومند در شکل‌دادن به انواع فرق و مذاهب، بعید است با دانش و علم جدید، چنین برخوردی نداشته باشد. غرض اینکه فرهنگ ایرانی با چنان ماهیتی، ممکن است نظریه‌های علمی جدید را مبدل به مذهب یا شبه‌مذهب کند.

نبوی بیان می‌کند که مارکسیسم در دوره پهلوی به‌طور ملموس چنین سرنوشتی پیدا کرده بود و اکنون به نظر می‌رسد وفاداری و تعهد به دیگر نظریه‌های جامعه‌شناختی، گرچه کمی خفیف‌تر، اما چنین سرنوشتی را یافته باشد. مطابق با همین رویه، به‌جز مواردی معدود، هیچ اقدام مؤثری برای نقد و بازاندیشی نظریه‌های غیربومی و نظریه‌سازی بومی عملا صورت نمی‌گیرد.

این پژوهشگر اینگونه جمع‌بندی می‌کند که طی دهه‌های اخیر معدود کسانی اقدام به برساخت یا بازسازی نظریه‌ها و تبیین‌های بومی اقدام کرده‌اند. در نهایت به طور کلی جامعۀ ایران، نَه به دلایل ایدئولوژیک، بلکه بنا به دلایل مطلقاً علمی به برساختن تبیین‌های بومی از مسائل خود احتیاج مبرم دارد. 

انتهای پیام/